Als perfectionisme je in de weg zit… 4 tips om het anders te doen

Negen van de tien vrouwen die ik spreek zijn perfectionistisch en hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Dit heeft ze vaak veel opgeleverd in hun leven: op school, tijdens hun opleiding, in hun werk, in alles regelen thuis voor het gezin, familie, vrienden en nog veel meer. Maar dan komt er een moment dat ze er last van krijgen, omdat het teveel wordt. En komt er een druppel die de emmer doet overlopen. Zo ook bij Charlotte: ze heeft sinds haar 25e een goede carrière en is al 10 jaar projectleider bij een ingenieursbureau. Ze kwam een tijdje geleden bij mij voor coaching, omdat ze niet lekker in haar vel zit: ze slaapt slecht en heeft constant een opgejaagd gevoel. “Ik ben het zat om als rolmodel te fungeren, met 3 jonge kinderen, een leuke vent en een goede baan. Ik kan het echt niet meer volhouden om te doen alsof het allemaal prima te combineren is. Ik ben gewoon moe!”.

Al pratende vertelt ze: “Ik heb mezelf altijd voorgehouden dat dit de ideale combinatie was: allebei werken, een goed salaris, 3 kinderen, prima kinderopvang en een vangnet met opa, oma en oppas. Maar zo langzamerhand begint het tot me door te dringen dat ik geen perfecte mama, werknemer en partner wil zijn. Mijn ideale plaatje valt eigenlijk in duigen en op dit moment kan ik niet anders dan het loslaten. Maar ik heb geen idee hoe ik dat moet doen…”.

‘Being happy doesn’t mean that everything is perfect’ (@HowToBeHappy op Twitter)

Door perfectionisme ga je onrealistische eisen aan jezelf stellen en dit kan ook leiden tot ontevredenheid en controle. Vaak kun je moeilijk keuzes maken en prioriteiten stellen, want alles is even belangrijk voor je. Je kunt geen onderscheid meer maken tussen je overtuiging dat alles perfect moet gaan, en je handelen en gedrag. Op het moment dat je je ervan bewust bent dat je perfectionistisch bezig bent zet je al de eerste stap naar het anders willen doen. En de tweede stap is je te realiseren dat goed genoeg ook goed is. Het hoeft niet allemaal perfect.

TIP 1: Kijk eens realistisch naar je to do lijstje. Begin eerst met het lijstje van thuis en vraag je af of de dingen die erop staan echt zo belangrijk zijn om te doen. Moet het nu? Of kan het ook volgende week? Of kan iemand anders het doen?

Een andere stap is om je to do lijstje aan de kant te leggen en iets heel anders te doen. Met je volledige aandacht: een boek voorlezen aan je kind, een gesprek met je partner, moeder of vriendin, eten koken, tanden poetsen, douchen, de was opvouwen. Dit geeft rust aan het moment, maar ook rust in je hoofd. Alle dingen die je van jezelf moet, zet je even ‘on hold’. Je zet je aan-knop even uit, je legt je lat wat lager en laat de controle los. Bij Charlotte paste het helemaal om een not to do lijstje te maken: “Ik schreef er dingen op die ik die dag (nog) niet ging doen. Ze zaten wel in mijn hoofd, maar ik kon ze parkeren en daardoor was het minder belangrijk geworden. Het gaf me rust, die prikkels van continu bezig zijn, waren even weg. Dat hielp mij in alles niet meer als even belangrijk te zien en soms niet weten waar te beginnen. Dat gaf altijd heel veel druk in mijn hoofd. Al die to do’s die op mijn schouders lagen, die ik nog moest doen. Want als ik het niet deed, deed niemand het. En ik kon het beter zelf doen, want dat werd het tenminste goed gedaan. Zo dacht ik er echt over, ik legde de lat wel heel hoog voor mezelf, en voor anderen. Dat zie ik nu pas in, na de gesprekken die ik met jou heb gehad”.

‘Eigenwaarde en zelfvertrouwen put je niet uit perfectie maar uit het accepteren van imperfectie’ (Tony Crabbe)

TIP 2: Vertrouwen is een belangrijke voorwaarde voor loslaten van perfectie en controle. Loslaten betekent namelijk dat je het vertrouwen hebt dat het ook zonder jouw bemoeienis wel gebeurt of goed komt. Ook al doet die ander de dingen misschien niet zoals jij ze had gedaan. Bedenk daarbij dat ze anders worden gedaan, maar niet minder goed dan jij zou doen. Vertrouw erop dat de wereld ook door draait zonder dat jij erbovenop zit.

Zo leg je de verantwoordelijkheid ook bij een ander. Bij je man, je kind, een collega, de oppas. Welke taak kun jij loslaten, delegeren of delen met iemand anders? Charlotte vertelde in een van de laatste gesprekken dat ze samen met haar partner naar praktische oplossingen had gezocht en goede afspraken had gemaakt over de taakverdeling in het huishouden en over de zorg voor de kinderen en alle andere dingen die daarbij komen kijken. “Ik was altijd de pineut met het kopen van cadeautjes voor verjaardagen, het menu bedenken voor het etentje met vrienden, uitnodigingen versturen voor het kinderfeestje en ga zo maar door. We hebben goed gekeken in waar ik goed in was en hij ook, en zo een betere verdeling gemaakt. Ik voelde me overal verantwoordelijk voor, omdat het er wel allemaal perfect uit moest zien en helemaal goed moest gaan. Maar nu laat ik het wat meer los en denk ik niet constant: hij doet ook niks of hij zal wel weer vergeten dat cadeautje te kopen, zodat we vanavond niks hebben om mee te nemen naar het feestje. Ik laat het hem nu op zijn eigen manier doen! En dat valt soms niet mee hoor om niets te zeggen, maar ik krijg er wel heel veel rust in mijn hoofd en ruimte voor mijn eigen dingen te doen voor terug”.

TIP 3: Belangrijk is om je eigen grenzen te stellen aan je perfectionisme en verantwoordelijkheidsgevoel. Dat gaf ik ook mee aan Charlotte. Je wilt alles op rolletjes laten lopen, maar dit kan ook doorslaan naar dat je een control freak wordt en dat je er niet tegen kunt als dingen anders lopen dan je gepland had. Laat daarom je teveel aan verantwoordelijkheidsgevoel los. Op het moment dat je voelt dat je in de control freak rol zit, vraag je jezelf af: ‘wat levert dit mij of mijn omgeving nu op? Is dat positief, dan is het ok. Voelt het negatief, dan laat ik de controle los’.
En realiseer je dat het veel aangenamer is om niet overal controle over te willen hebben, maar alleen over die dingen waar je controle over kunt hebben en die echt van waarde voor je zijn. Oftewel: ‘beïnvloed wat je kunt, maar accepteer wat je niet kunt beïnvloeden’.

Charlotte’s belangrijkste leerpunt was dat ze zich niet meer druk maakt over minder belangrijke dingen. “Ik merkte door de nieuwe taakverdeling dat ik het ook niet zo erg vond als we eens een keer geen bloemetje of fles wijn bij ons hadden als we bij vrienden langsgingen. Eerst was ik boos en teleurgesteld dat mijn partner het was vergeten te kopen, nu zie ik in dat gezelligheid en plezier veel belangrijker zijn. Ik hoef niet meer aan het perfecte plaatje in mijn hoofd te voldoen dat je altijd iets moet meenemen. En dat geldt ook voor de dagen dat de kinderen door hem naar school worden gebracht. Ik bemoei me niet meer met de kleding keuze of hoe hun haar zit. Ik laat het lekker gaan, al vind ik het spuug lelijk wat ze aan hebben”. Lachend: “zo kan ik vast een beetje oefenen voor als ze puber zijn, dan zullen ze ook vaak combinaties aan doen of een coupe hebben die mij niet aanstaat!”

TIP 4: Probeer je bewust te worden van je perfectionisme en gevoel van controle, en schiet niet meteen weer in je automatische reactie (‘ik doe het weer’), maar laat de dingen maar eens gaan zoals ze gaan. Zit er niet meteen bovenop en maak het luchtiger voor jezelf. Het gaat niet op jouw manier, maar toch gebeurt het. Levert het je een gevoel van teleurstelling op, erken dan dat gevoel en laat het er zijn, zonder dat je er verder iets mee doet. Je kunt andere gedachtes en overtuigingen op de plaats te zetten van je automatische gedachten, zoals ‘Ik laat los hoe het zou moeten zijn en wat volgens mij beter is’.

Uiteindelijk kom je op een punt dat je het positieve weer in ziet van je perfectionisme en dat het je profijt oplevert, en geen last. Dat je je doelen haalt die jij echt belangrijk vindt en hoe je dat met plezier doet. En dan zit je veel lekkerder in je vel en houd je energie over!

‘Observe yourself, don’t judge yourself’ (@ChoicezNL op Twitter)

Wil je ook minder last hebben van je perfectionisme en je verantwoordelijkheidsgevoel meer laten voor wat het is? Stuur een mail naar info@mamcoaching.nl of bel me op 06-83554192. Je bent van harte welkom. Kennismaken is altijd gratis! Klik hier om te bekijken wat MAMcoaching voor jou kan betekenen